Kredyt konsumencki w pigułce

Umową o kredyt konsumencki jest umowa o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartości tej kwoty w obcej walucie udzielony przez instytucję finansową konsumentowi, czyli osobie fizycznej działającej w interesie prywatnym, niezwiązanym  z działalnością gospodarczą ani zawodową.

Za kredyt konsumencki nie można uznać popularnych pożyczek wewnątrzzakładowych dla pracowników udzielanych na korzystniejszych warunkach, wszystkich darmowych pożyczek       i kredytów, umów zawartych w drodze ugody sądowej, przed sądem polubownym lub   w drodze mediacji.

Jeszcze przed zawarciem umowy powinieneś otrzymać podstawowe informacje dotyczące kredytu. W skrócie: musisz otrzymać formularz informacyjny na piśmie lub trwałym nośniku. Trwałym nośnikiem nie jest strona internetowa, ponieważ zawartość strony może być zmieniana. Termin ważności formularza nie może wynosić mniej niż 1 dzień roboczy. Kredytodawca ma także obowiązek wyjaśnić ci postanowienia umowy.

Kredytodawca ma obowiązek podać na trwałym nośniku, przed zawarciem umowy informacje, które winny znaleźć się też później w umowie kredytu:

• imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego,  

• rodzaj kredytu, 

• czas obowiązywania umowy, 

• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany, wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania, a jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy, 

• całkowitą kwotę kredytu, 

• terminy i sposób wypłaty kredytu,

• rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta, 

• zasady i terminy spłaty kredytu, a w odpowiednich przypadkach kolejność zaliczania rat na poczet należności, 

• informację dotyczącą obowiązku zawarcia umowy dodatkowej, zwłaszcza umowy ubezpieczenia, 

• w odpowiednich przypadkach informację o innych kosztach, w szczególności odsetkach, opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki na jakich koszty te mogą ulec zmianie, 

• informację o konieczności poniesienia opłat notarialnych, o ile wystąpią,

• Informację o skutkach braku płatności, 

• w odpowiednich przypadkach informację o wymaganych zabezpieczeniach kredytu,
  informację o prawie konsumenta do odstąpienia od umowy, 

• informację o prawie konsumenta do spłaty kredytu przed terminem,

• Informację o prawie kredytodawcy do zastrzeżenia w umowie prowizji za spłatę kredytu przed terminem oraz zasady jej ustalania,

• informację o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu,

• informację o prawie kredytodawcy do zastrzeżenia w umowie prowizji za spłatę kredytu przed terminem oraz zasady jej ustalania,

• informację o prawie konsumenta do otrzymania bezpłatnej informacji na temat wyników przeprowadzonej weryfikacji w celu oceny zdolności kredytowej, 

• informację o prawie konsumenta do otrzymania bezpłatnego projektu umowy, 

• w odpowiednich przypadkach informację o terminie, w którym kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest związany informacjami, które przekazał konsumentowi, 

• opis i cenę towaru lub usługi w przypadku umów o kredyt wiązany lub w formie odroczonej płatności.

Jeśli zdolność kredytowa została pozytywnie zaopiniowana, masz prawo domagać się bezpłatnego projektu umowy. Projekt powinien zawierać Twoje indywidualne dane oraz wszystkie warunki, na których kredyt ma być udzielony. Jeśli wnioskujesz o kredyt lub pożyczkę przez Internet, także powinieneś otrzymać wszystkie wymienione powyżej informacje. Gdy korzystasz z przedstawienia oferty przez telefon instytucja finansowa musi je przekazać niezwłocznie po zawarciu umowy na formularzu informacyjnym. W tej sytuacji kredytodawca w komunikatach telefonicznych musi podać co najmniej czas obowiązywania umowy kredytu, stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu.

Kredytodawca ma obowiązek podać całkowitą kwotę kredytu, terminy i sposób wypłaty kredytu, zasady i terminy spłaty kredytu, rzeczywistą roczną stopę oprocentowania w formie reprezentatywnego przykładu, całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta oraz opis i cenę towaru lub usługi w odniesieniu do umów o kredyt wiązany lub w formie odroczonej płatności. Umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta na piśmie i sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały. 

W umowie kredytu elementem obrazującym całkowity koszt udzielenia kredytu jest rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO). Obejmuje ona wszystkie koszty kredytu w stosunku rocznym, w tym zmianę wartości pieniądza w czasie. Oprocentowanie kredytu jest tylko jednym z elementów decydującym o wartości RRSO, a im wyższy wskaźnik RRSO, tym kredyt droższy. Maksymalne oprocentowanie w stosunku rocznym nie może przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych, które są równe sumie stopy referencyjnej NBP zwiększonej o  3,5 % i publikowane na stronie NBP.

Jeśli umowa o kredyt konsumencki nie zawiera informacji obowiązkowych wskazanych w ustawie o kredycie konsumenckim możesz skorzystać z sankcji kredytu darmowego, czyli spłaty kredytu bez odsetek i dodatkowych kosztów. To konsekwencje niewywiązania się przez instytucję finansową z ustawowych obowiązków. Aby skorzystać z kredytu darmowego należy złożyć oświadczenie na piśmie, w którym trzeba określić, o jaką umowę chodzi (data zawarcia/numer umowy), opisać na czym polega naruszenie przez przedsiębiorcę obowiązków informacyjnych lub ustawowych limitów oraz wskazać, że korzystasz z sankcji darmowego kredytu. Uprawnienie do skorzystania z sankcji kredytu darmowego wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy ( dokonania całkowitej spłaty kredytu).

Masz prawo do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki bez podawania przyczyny w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy. Ponadto, jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie zawierała wszystkich elementów wymaganych ustawowo, możesz odstąpić od umowy w ciągu 14 dni od dnia dostarczenia wymaganych prawem informacji. Jest to uprawnienie, które przysługuje jednostronnie konsumentowi i nie wymaga akceptacji ze strony kredytodawcy. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie pisma w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy na prawidłowy adres instytucji finansowej. Odstąpienie od umowy o kredyt jest skuteczne także względem umów o usługi dodatkowe związane z umową kredytową, np. umowy ubezpieczenia.

Masz prawo do wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego. To oznacza, że możesz  w każdym czasie spłacić całość lub część kredytu przed terminem określonym w umowie. Nie masz obowiązku informować o swoim zamiarze banku lub firmy pożyczkowej. Jeśli spłacasz kredyt przed terminem, całkowity koszt kredytu ulega proporcjonalnemu obniżeniu – o te koszty, które dotyczą okresu, o który skracasz czas obowiązywania umowy. Kredytodawca może w umowie zastrzec, że za wcześniejszą spłatę kredytu pobiera prowizję. Podstawowym warunkiem naliczenia prowizji jest spłata kredytu w czasie, kiedy stopa oprocentowania kredytu jest stała, a kwota spłacanego przez ciebie kredytu w okresie dwunastu kolejnych miesięcy jest wyższa niż trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw  ogłaszanego przez Prezesa GUS w „Monitorze Polskim”, z grudnia roku poprzedzającego rok spłaty kredytu. Kredytodawca ma obowiązek rozliczyć kredyt w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu w całości.

W przypadku wypowiedzenia przez Bank umowy kredytu pozostała do zapłaty kwota staje się w całości wymagalna i instytucja finansowa może domagać się jej zapłaty na drodze sądowej. Termin wypowiedzenia wynosi 30 dni, o ile warunki umowy kredytu nie przewidują terminu dłuższego. W razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy termin ten wynosi 7 dni. Jednak wypowiedzenie umowy kredytu z powodu utraty zdolności kredytowej przez kredytobiorcę lub zagrożenia jego upadłością nie może nastąpić, jeżeli bank wcześniej  zgodził się na realizację programu naprawczego, chyba że kredytodawca nie realizuje należycie programu naprawczego.