Asertywność i stawianie granic

Granice otwarte czy zamknięte

            Nasze granice to wszystko to, co – w rozumieniu psychologicznym –  oddziela nas od innych ludzi oraz określa kim jesteśmy. Zatem granice mogą wyglądać bardzo różnie. Są osoby, które mają całkowicie otwarte granice i pozwalają na wejście wszystkim i wszystkiemu, co dzieje się wokół nich.  O takich osobach zwykło mówić się, że nie są asertywne, bo nie potrafią nikomu odmówić. Zgadza się, w tym przypadku osoba nie ma szans na obronę samej siebie i nie kontroluje tego co i kto do niej przychodzi. Na drugim biegunie mamy ludzi, których granice są całkowicie zamknięte, nie dopuszczają do siebie nikogo ani niczego. Z pozoru nie mają problemu z odmową, ale często stosują wykręty i wymówki, nie wchodząc w bezpośrednią komunikację lub stają się agresywne.  W rezultacie żadna z tych skrajności nie jest dla nas dobra, Zarówno działanie w całkowicie zamkniętych granicach, jak i  w zupełnie otwartych nie wpływa prawidłowo na nasze funkcjonowanie w społeczeństwie.

Właściwe granice, to granice elastyczne, które świadomie dostosowujemy odpowiednio do sytuacji, naszego samopoczucia, woli i naszych potrzeb. Możemy się zamknąć przed czymś, co uważamy za niebezpieczne, albo na co nie mamy akurat ochoty. Możemy otworzyć się na coś, co nas ciekawi albo czego potrzebujemy. Ważna jest świadomość, że możemy sami podejmować decyzje z tym związane. Co więcej, mamy prawo komunikować się na ten temat z resztą świata. Osoby, które mają kłopot z asertywnością często chcą odmówić, ale nie potrafią zrobić tego wprost. Zjada je poczucie winy, że powinny inaczej albo, że nie mogą ranić innych osób swoją odmową. Dlatego brak asertywności często związany jest z niskim poczuciem wartości i dużą potrzebą akceptacji przez innych.

Prawa asertywności, o których warto pamiętać

            Nataniel Branden, psycholog zajmujący się samooceną, asertywność definiuje jako „szanowanie własnych pragnień, potrzeb, wartości i poszukiwanie właściwych form wyrażania ich w życiu„. Mówi się też o pewnych „prawach asertywności”, których należy mieć świadomość przy asertywnej komunikacji:

Masz prawo do wyrażania siebie, swoich opinii, potrzeb, uczuć – tak długo, dopóki nie ranisz innych.

Masz prawo do wyrażania siebie – dopóki Twoje intencje nie są agresywne.

Masz prawo do dysponowania swoim ciałem, czasem i własnością, jeśli to, co robisz nie krzywdzi innych.

Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb – dopóki uznajesz, że oni mają prawo odmówić.

Są sytuacje, w których kwestia praw poszczególnych osób nie jest jasna. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sytuacji z drugą osobą.

Masz prawo do korzystania ze swoich praw.

Jak widać, asertywność opiera się między innymi na otwartej komunikacji. Jeśli nie podoba ci się to, co robi/mówi druga osoba, jeśli czujesz się zraniony, wyrazem szacunku dla ciebie i dla drugiego człowieka będzie otwarte powiedzenie o swoich uczuciach i potrzebach.

Opracowała: Magdalena Lipińska-Wąsik